DAJEMY SZANSĘ? – Polemika z Prof. Januszem Tazbirem

Polemika z Prof. Januszem Tazbirem – Przewodniczącym Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych

(tekst odnaleziony po niemal 15 latach, ale aktualności bynajmniej nie stracił)

W 4 numerze (1997r.) FORUM AKADEMICKIEGO Pan Profesor twierdzi, że Komisja decydentów o tzw. „karierach naukowych” Polaków, której Pan obecnie przewodniczy, daje człowiekowi szanse. Ja te sprawy widzę na szerokim tle patologii polskiego środowiska naukowego i w moim przekonaniu, na ogół „naukowi” decydenci nie dają szans samodzielnym (w normalnym znaczeniu tego slowa) i niezależnym pracownikom nauki, którzy podważają ich „jedynie słuszne” poglądy.

Zgodnie z moją znajomością rzeczy „nauka” polska tak się ma mniej więcej do nauki sensu stricto jak demokracja socjalistyczna do demokracji sensu stricto, i jest to również zasługa Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych (dawniej CKK). Rozdzielając swoiste KONCESJE do dożywotniego decydowania o najważniejszych sprawach nauki polskiej (nie mylić z nauką s.s.) dla wąskiej kasty „niezastąpionych” w swej inkwizycyjnej działalności „uczonych”, Centralna Komisja ma ogromny wpływ na stan nauki, zarówno w jej warstwie intelektualnej, jak i moralnej. Namaszczeni przez CK „uczeni”, często naśladując w swych poczynaniach Największego Językoznawcę i jego godnych uczniów (choćby słynnego Trofima Lysenkę), wycinają w pień zagrażających im niepokornych pracowników, u których stwierdzili „nieprawidłowości” w myśleniu i co gorsza w działaniu, zmierzające do podważania ich dożywotnio dominującej pozycji. Następnie „koryfeusze nauki” oszałamiają społeczeństwo roniąc krokodyle łzy nad niekorzystną „luką pokoleniową” w nauce i edukacji.

Stwierdzony fakt postępującego ograniczenia intelektualnego u przedstawicieli kolejnych szczebli kariery „naukowej” trudno mi inaczej zinterpretować jako efekt prowadzonej negatywnej selekcji kadr, która bynajmniej nie kończy się na poziomie „habilitacji”, lecz dotyczy również „profesorów” i członków PAN. Jasne jest, że „profesor”, stanowiący nierzadko finalny efekt negatywnej selekcji kadr, nie jest w stanie ocenić dorobku naukowego pracownika na tle nauki s.s., ani też nie jest w stanie stwierdzić przypadków plagiatów w pracach naukowych. Wyspecjalizowani „profesorowie” są bezradni w wykrywaniu plagiatów na poziomie pracy magisterskiej, a co dopiero na wyższych poziomach. Czasami zresztą nie widzą nic zdrożnego w „plagiatowaniu” prac (czy ich fragmentów), skoro niejednokrotnie sami doszli do szczytów oficjalnej kariery metodami wątpliwej wartości etycznej. Powiem więcej, w moim przekonaniu etyka jest źle widziana w środowiskach „naukowych”. Za etyczne uważa się z reguły takie postępowanie, które służy do utrzymania się dożywotnio na zajmowanych stołkach, czy do obejmowania kolejnych, a za nie-etyczne, takie, co takiemu „rozwojowi” przeszkadza. Projektodawca kodeksu etycznego, który by takie rozumienie etyki naruszał, musi się liczyć, że zostanie wykluczony ze środowiska, z towarzystwa „naukowego” za niegodne postępowanie (służę przykładami). W konkursach na profesorów uniwersytetu często stawia się wymóg nieskazitelnej postawy etycznej. Ale arbitrami są „profesorowie” zasłużeni na polu walki o utrzymanie „jedynie słusznej” interpretacji etyki pracownika nauki.

Twierdzi Pan, że „Istnieje pewien pułap, który wszyscy chcący otrzymać określony stopień czy tytuł naukowy muszą osiągnąć”. Panie Profesorze! Albo ten „pułap” został źle zdefiniowany, albo komisje nie są kompetentne aby go zidentyfikować. Taki nasuwa się wniosek z licznych faktów niezdolności posiadaczy „pułapu” profesora do samodzielnej pracy naukowej i edukacyjnej. Jednocześnie „pułap” ten oznacza często niepospolite wręcz zdolności do podpisywania się pod działalnością tzw. „niesamodzielnych” pracowników, pod działalnością „miernot” nie rokujących żadnej nadziei na osiągnięcie poziomu oficjalnego profesora. Mogę Pana Profesora zapewnić, że „jedynie słuszne” opinie: „zero moralne”, „naukowe”, „edukacyjne” czasami stanowią większy komplement, i w gruncie rzeczy uznanie dla działalności naukowej i edukacyjnej, niż wszelkie oficjalne nadania tytulów „naukowych”. Warto zwrócić uwagę, że „zera edukacyjne”, często nawet po opuszczeniu uczelni, traktowani są przez „popsutych” przez siebie studentów jak profesorowie. „Zera naukowe”, którym w Polsce proponuje się np. rolę „stołkowego” na sponsorowanych przez KBN sympozjach „naukowych” są natomiast zapraszani na międzynarodowe kongresy naukowe, na których prowadzą np. sesje naukowe, są recenzentami prac do czasopism zagranicznych czy recenzentami dorobku naukowego zagranicznych badaczy, konspiracyjnie utrzymują szeroką współpracę międzynarodową. Widać jak daleko światowej nauce do jedynie słusznej „nauki polskiej”, do jedynie słusznych ocen rad „naukowych”, Centralnych Komisji czy zwykłych „koryfeuszy”.

Z mojego doświadczenia uzasadniony jest podział prac na prace doktorskie, habilitacyjne i naukowe. Przy czym jasno należy stwierdzić, że te pierwsze, a często (może nawet częściej też te drugie) rzadko spełniają kryteria prac naukowych. Trzeba je pisać pod recenzentów bo inaczej jako „mierne”, „nie spełniające kryteriów” zostają odrzucane. Wcześniej taka selekcja następuje już na etapie zamierzeń, na etapie starań o granty. Częściej prace nie-doktorskie, nie-habilitacyjne wnoszą coś do nauki s.s. co widać z ich cytowania w literaturze naukowej i ze wściekłej reakcji „profesorów” (w tym członków CK).

Z Pańskiej wypowiedzi wynika, że zdobywanie tytułów to na ogół główny cel w polskim systemie „nauki”. Po uzyskaniu tytułu nie ma po co się starać o dalszy awans. To bardzo dobrze odzwierciedla system „nauki” polskiej (nie mylić z nauką s.s.) której celem nie jest poznawanie prawdy, wnoszenie czegoś do nauki s.s., a tylko zdobywanie tytułów nadawanych przez jakiś organ KONCESYJNY. Trzeba tylko dobrze baczyć, aby jakiś „niepożądany element” takiego tytułu nie dostał, a potem wszystko idzie już gładko. Jednomyślnie, jednogłośnie można wtedy zmieniać nawet fakty (nawet strukturę geologiczną gór!) żeby „udowodnić” to, co chce się udowodnić, a jak się komu nie podoba – to won!, zgodnie z doktryną realizowaną od czasu stanu wojennego w najstarszej polskiej uczelni, która odnawia swoje mury, ale w której odnowienia moralnego i intelektualnego, jak nie widać, tak nie widać.

W placówkach, z nazwy naukowych, organizuje się specjalne posiedzenia rad „naukowych”, na których zapadają wiążące decyzje, że taki to a taki (warchoł, pieniacz, psuj młodzieży) tytułu nigdy nie dostanie i czystość kasty jest utrzymana w należytym stanie. Zresztą i wcześniej podejmowane są skuteczne środki zapobiegawcze pozbawiające niepokornych pracowników, z których kasta panujących „koryfeuszy” osobistych korzyści nie może się spodziewać, dostępu do środków płatniczych rozdzielanych między siebie (np. spektakularne zwycięstwa rodzin KBN-owskich w „konkursach” na granty), do aparatury (np. sprawne komputery mogą służyć do badań pasjansów, ale nie do pracy naukowej! na naukę nie ma bowiem pieniędzy!), możliwości oficjalnych wyjazdów zagranicznych (w tych godnie polską naukę reprezentują pracownicy nie-naukowi, na co KBN chętnie przeznacza środki podatników, bo na naukę nie ma pieniędzy!). Dobrze jest widziane oskarżanie o negatywne oddziaływanie na młodzież pracowników, cieszących się, na swoją zgubę (!), zbyt dużym autorytetem intelektualnym i moralnym wśród studentów. Pracownicy, którzy mimo nie przyznania im środków na badania, nadal badania naukowe kontynuują, i publikują w czasopismach zagranicznych czy ogólnopolskich, a nie w „instytutowych” (czyli do kosza! zgodnie z nakazami zarządców folwarków „naukowych”) muszą się liczyć z oskarżeniami o brak osiągnięć naukowych. Pracownicy, którzy mimo jednomyślnych ustaleń komisji KBN o niekorzystnym wpływie kongresów naukowych na rozwój naukowy człowieka niepokornego, w takich kongresach konspiracyjnie biorą udział, muszą się liczyć ze skazaniem na dożywotnią śmierć naukową i edukacyjną, przynajmniej na terytorium kastowego państwa, w którym zgodnie z wykładnią stanowionego prawa obowiązuje zasada „jeśli prawda jest inna, tym gorzej dla prawdy”. Przenoszenie w stan dożywotniej nieszkodliwości dla nauki i edukacji „profesorów” niszczących niewygodnych pracowników nauki (a jeśli ich nie ma pod reką, to ich zbiory naukowe) o ile mi wiadomo w naszym prawodawstwie nie istnieje. To dobrze tlumaczy naszą zapaść cywilizacyjną i tzw. lukę pokoleniową w nauce i edukacji.

Panie Profesorze! Ja nie mogę w zgodzie z własnym sumieniem nazywać Profesorem nauki, kogoś kto taki tytuł od Pana (Pańskich poprzedników) dostaje (-ł) a nie zezwala na publikowanie pogladów odmiennych od obowiazujących, nie zezwala na finansowanie prac, które podważają (mogą podważyć) jego „jedynie słuszne” opinie, kto fabrykuje fałszywe oskarżenia w celu zniszczenia niewygodnego pracownika. Panie Profesorze! Dla mnie tam się kończy nauka, gdzie kończy się możliwość swobodnego poszukiwania prawdy, swobodnej naukowej dyskusji. Ja mam uzasadnione wątpliwości czy zdobycie tytułu jest celem (czy winno być celem) pracy naukowej. Ja mam pewność, że o tytułach (a przede wszystkim o losach pracowników nauki i nauki) bardzo rzadko decydują w Polsce PROFESOROWIE NAUKI. Pozbawianie ludzi jakichkolwiek szans w oficjalnej nauce tylko dlatego, że Pan Bóg dał im rozum a Matka nauczyła rozumienia słowa pisanego jest hańbą polskiego systemu nauki i edukacji.

(Niżej podpisany jest byłym wykładowcą UJ, byłym pracownikiem PAN, byłym Redaktorem Rocznika Polskiego Towarzystwa Geologicznego, byłym członkiem tego towarzystwa i byłym…byłym… byłym…)

Z poważaniem
Józef Wieczorek

Kraków, 30 czerwca 1997 r.

NAJWYŻSZY CZAS, lipiec 1997 

Pozwólcie wracać polskim naukowcom

Pozwólcie wracać polskim naukowcom

Niezależne Forum Akademickie przygotowało petycję do Sejmu i Rządu RP w sprawie dyskryminacji obywateli polskichprzy zatrudnianiu pracowników naukowych. Petycję podpisało już kilkudziesięciu polskich naukowców pracujących w różnych krajach: w USA, Kanadzie, Australii, Anglii, Holandii, Irlandii, Niemczech, Polsce, Szwecji. Okazuje się, że polskim obywatelom jest znacznie trudniej zatrudnić się na polskiej uczelni niż obywatelom innych krajów. Jeśli ktoś wyjechał z kraju i zrobił karierę naukową na zagranicznej uczelni raczej winien tam zostać do końca swoich sił twórczych, bo jego powrót do kraju jest niemile widziany. Przed ewentualnością powrotów – nawet najlepszych polskich naukowców z zagranicy – uczelnie zabezpieczają przepisy prawne obowiązujące w Polsce. Ktoś kto jest Polakiem nie ma wiele szans na zatrudnienie na stanowisku profesora jeśli nie ma habilitacji, mimo że w przypadku cudzoziemca jest to możliwe. Zdarzają się przypadki zrzekania się obywatelstwa polskiego, aby otrzymać stanowisko profesora na polskiej uczelni. Jest to istotny powód, że polscy naukowcy nie mają zamiaru wracać do kraju przed emeryturą. Najwyższy czas aby politycy zajęli się polityką naukową i zmienili prawo ‚akademickie’ tak aby było bardziej przyjazne dla Polaków pragnących pracować dla dobra kraju.

Józef Wieczorek – Prezes fundacji Niezależne Forum Akademickie, www.nfa.pl

Rzeczpospolita, 23.01.2008

Petycja Niezależnego Forum Akademickiego do Sejmu i Rządu RP w sprawie dyskryminacji obywateli polskich przy rekrutacji pracowników naukowych

Polskie uniwersytety potrzebują reanimacji

Rzeczpospolita, 10-03-2008

Listy:”Polskie uniwersytety potrzebują reanimacji „

Nie ulega wątpliwości, że polskie uniwersytety potrzebują reanimacji (‚Rz.26.02.2008 r.). Problem jest jednak z ‚akademicką służbą zdrowia’ aby tą reanimację przeprowadziła zgodnie ze standardami światowymi. Poglądy habilitowanego profesora (Andrzeja Jajszczyka) zadają kłam opiniom, że zniesienia habilitacji i profesur ‚belwederskich’ domagają się ci, którzy tych stopni czy tytułów nie posiadają, bo intelektualnie nie są do tego zdolni. Rzecz się ma całkiem inaczej. To wielu miernych profesorów obawiając się oceny swojej działalności według kryteriów światowych heroicznie walczy o zachowanie obecnego status quo. Ci, którzy coś sobą prezentują nie muszą się obawiać ocen według kryteriów merytorycznych i walczą o ich wprowadzenie w miejsce dotychczasowych kryteriów towarzysko-genetycznych, tak powszechnych w polskim systemie nauki. Niestety zwolenników potrzebnych, radykalnych, kompleksowych zmian w systemie nauki na ogół nie widać w komisjach pracujących nad reformami. Odnosi się wrażenie, że pozoranctwo reformatorskie jest u nas równie rozpowszechnione. jak pozoranctwo naukowe. Jedno jest pewne, że ‚okręty flagowe’ polskiego systemu nauki i szkolnictwa wyższego do tej pory nie zostały wyposażone w stery, które by im pozwoliły dotrzeć do właściwego portu przeznaczenia.

Józef Wieczorek, prezes Fundacji Niezależne Forum Akademickie, www.nfa.pl

W poszukiwaniu kompromisu

W poszukiwaniu kompromisu 

Dyskusja nad projektem prezydenckim ustawy o szkolnictwie wyższym („W poszukiwaniu kompromisu , „Rz” 4, 6.01.2004 r.) dotyczy głównie sprzecznych interesów uczelni państwowych i niepaństwowych, a pomija sprawy zasadnicze. Po pierwsze projekt prezydencki w ogóle nie powinien powstać, aby projekt ustawy był zgodny z Wielką Kartą Uniwersytetów Europejskich (tzw. Karta bolońska), która mówi „jego (tj. uniwersytetu) działalność naukowa i dydaktyczna musi być moralnie i intelektualnie niezależna od władzy politycznej i ekonomicznej”. Niestety, nasz system nauki i edukacji jest ustawowo zależny od władzy politycznej i ma taki pozostać, mimo że społeczeństwo głosowało za wprowadzeniem w Polsce standardów unijnych. Nad tym jednak panowie rektorzy uczelni państwowych i niepaństwowych jakby przechodzili do porządku dziennego. A właściwie zajmują się forsowaniem swoich partykularnych interesów, łamiąc tym samym Kartę bolońską i wolę społeczeństwa.

Rektorzy uczelni niepaństwowych, zamiast dążyć do zmiany systemu edukacji w Polsce, walczą o zachowanie patologii wieloetatowej (dla profesorów) i w gruncie rzeczy o bezetatowość doktorów. W obecnym systemie szkolnictwa wyższego „profesorowie” pracują rzekomo nawet po 32 godz. na dobę (ziemską?!), prowadząc dziesiątki, a nawet setki prac „dyplomowych”, których treści nawet nie znają. Natomiast doktorzy, którzy mieli znakomite osiągnięcia w pracy ze studentami i są aktywni naukowo, na uczelniach pracować nie mogą, bo kontrast z profesorami („belwederskimi” czy „namiestnikowskimi”) jest zbyt duży. Tego ani rektorzy szkół państwowych, ani niepaństwowych jakoś nie mają zamiaru zlikwidować. Wieloetatowość profesorów i bezetatowość doktorów powinna być zakazana ustawowo.

Kuriozalny jest stan, kiedy polski doktor może wykładać za granicami, recenzować dorobek zagranicznych uczonych, ale w kraju taka działalność ma być domeną jedynie korporacji „profesorów”, niedającej sobie rady z kształceniem kadr uczelnianych.

Jeśli profesorowie twierdzą, że wychowani przez nich doktorzy nie potrafią uczyć, chyba jest to samoocena przydatności takich profesorów do pracy na uczelniach.

Profesor to powinno być stanowisko dla tych doktorów, którzy potrafią na wysokim poziomie uczyć i prowadzić badania naukowe, a nie tytuł umocowany politycznie dla posłusznych. Lojalność w stosunku do mających władzę i kasę nie może być podstawowym atrybutem nauczycieli akademickich. Polsce nie jest potrzebny kompromis uczelni państwowych i niepaństwowych w sprawie ustawy prezydenckiej. Polsce potrzebny jest nowy, apolityczny system edukacji. 

Józef Wieczorek, Kraków

Rzeczpospolita 20.01.2004

Równe prawa dla wszystkich uczelni

Równe prawa dla wszystkich uczelni 

Nie można się zgodzić ze stwierdzeniem, że taki projekt ustawy o szkolnictwie wyzszym od dawna był oczekiwany przez środowisko akademickie (Równe prawa dla wszystkich uczelni.”Rz” 257, 4.11.2003 r.) . Jest on niezgodny z Kartą Bolonską, która mówi, ze „działalność naukowa i dydaktyczna musi być moralnie i intelektualnie niezaleąna od władzy politycznej i ekonomicznej”.

Sama ustawa powstawała pod patronatem Prezydenta i petryfikuje dotychczasowy system nauki polskiej uzależniony od Prezydenta mianującego profesorów belwederskich i premiera, przy którym umocowana jest komisja do spraw stopnia i tytułu naukowego. Społeczeństwo głosowało za przystąpieniem Polski do Unii więc i ustawa o szkolnictwie winna być zgodna ze standardami unijnymi i prowadzić do uproszczenia ‚kariery’ akademickiej. Prezydencka ustawa z takimi standardami nie jest zgodna, a jest zgodna ze standardami nauk post-radzieckich.

Próba ograniczenia pracy na wielu etatach jest pozytywem tej ustawy, ale uzależnienie wieloetatowości od decyzji rektora raczej prowadzi do systemu autokratycznego.To może być narzędzie formatowania nauczycieli akademickich w rękach rektorów i nie ograniczy patologii na uczelniach, a może nawet ją powiększyć. Ktoś kto patologie uczelni ujawni raczej nie będzie miał zgody na prace na drugim etatcie, jeśli w ogóle zostanie na swojej macierzystej uczelni.

Niezależne wypowiedzi w internecie raczej świadczą o braku poparcia dla tej ustawy przez krytycznie myślącą część środowiska akademickiego. Faktem jest , że jest to chyba demokratyczna mniejszość, która uchronila się przed sformatowaniem. 

Józef Wieczorek, Kraków

Rzeczpospolita , 6 listopada 2003 r.

O mobbingu inaczej

O mobbingu inaczej

 

Niedawno znakomity felietonista Maciej Rybiński („Przepisy, jaja i postęp”, „Rz” 12, 15.01.2004 r.), a ostatnio znakomity publicysta Bronisław Wildstein („Dręczenie prawa”, „Rz” 53, 3.03.2004 r.) krytykowali antymobbingowe zapisy w nowym prawie pracy. Pewnie, że nie są doskonałe, ale znajomością problematyki obaj panowie nie grzeszą. Aż dziw, bo to problem stary jak świat, a nam bardzo bliski, bo w niedawnych przecież komunistycznych czasach właśnie mobbing był jedną z metod planowego niszczenia niewygodnych, opozycyjnych osób. U nas, niestety, nad tym nie prowadzi się badań, bo po co zmazywać „grubą kreskę”, ale o takich metodach w NRD co nieco wiemy (np. E. Matkowska „System”). Mimo zmian ustrojowych mobbing nie zniknął, bo jest ponadustrojowy. Psychiczne niszczenie ludzi nie sprzyja rozwojowi ani edukacji, ani nauki, ani gospodarki. Jest bardzo kosztowne, więc jakoś należałoby temu zapobiegać.

Wprowadzenie mobbingu do prawa co prawda nie zlikwiduje tego paskudnego zjawiska, ale daje pewną szansę ludziom poddanym terrorowi psychicznemu. Redaktor Wildstein chyba nie jest mobbingowany, bo inaczej nie moglibyśmy czytać jego na ogół znakomitej publicystyki, ale na uczelniach profesorowie sadyści potrafią skutecznie wykańczać zagrażających im podwładnych, tak że nie są w stanie niczego napisać. Bo jak mogą pisać, skoro są psychicznie wykańczani, a dostęp do komputera jest im zakazany, natomiast prace wykonane „nielegalnie”, poza miejscem pracy, się nie liczą!

Trzeba by zapisać niejedną „Rzepę”, aby przedstawić wymyślne metody znęcania się nad podwładnymi, bynajmniej nie dlatego, że źle pracują. Całkiem odwrotnie! Zarzuty mobberów nijak się mają do realiów i na tym polega ich niszcząca siła. Niestety, na uczelniach siła mobberów jeszcze wzrośnie, jeśli tylko zostanie przyjęty prezydencki projekt ustawy o szkolnictwie wyższym – projekt promobbingowy, bo i mobberów w zespole jego twórców nie zabrakło. Mediatora akademickiego w projekcie się nie przewiduje, więc i procesy mogą być liczne.

Rozwiązywanie podobnych problemów poza sądami, na przykład za pomocą „maczug”, nie byłoby zgodne z prawami człowieka, bo na uczelniach w „maczugi”, i to dalekiego zasięgu, wyposażona jest jedynie kadra trzymająca władzę. Dobrze zatem, że mobbing znalazł się w prawie i dobrze by było o tym rzetelnie informować.

 

Józef Wieczorek, Kraków

Rzeczpospolita 5.03.2004

UDAR MÓZGU

UDAR MÓZGU

Tytuł artykułu prof. Łukasza A. Turskiego o sytuacji nauki polskiej („Udar mózgu”, nr 43<a href=”http://www.wprost.pl/ar/?O=6593„>czytaj tekst</a>) wskazuje, że jej stan to poniekąd problem medyczny. Niewątpliwie długo nie leczona „choroba profesorów” daje o sobie znać. Zatrudnieni w skansenach nauki i edukacji dożywotni profesorowie, często – korzystając z przysługującej im autonomii – blokują wszelkie reformy. Profesorskie posady dają poczucie bezpieczeństwa i możliwość dorabiania na boku. Jak słusznie zaznaczył autor artykułu, tylko nieznaczna częsć srodków KBN jest przeznaczana na badania, reszta to marnotrawstwo. Konkursy na granty nierzadko wygrywaja członkowie komisji rozstrzygającej o przyznaniu pieniędzy lub członkowie ich rodzin. W swych biuletynach KBN publikuje tylko nakłady na realizację danego tematu, broni się jednak przed ujawnieniem rezultatów badań, np. spisu publikacji. Dlaczego?

JÓZEF WIECZOREK
Kraków

 

Tygodnik „Wprost”, Nr 831 (01 listopada 1998)

KATEDRA SOCJALIZMU

KATEDRA SOCJALIZMU

 

Duże brawa dla redakcji za opublikowanie celnego artykułu Agnieszki Filas („Katedra socjalizmu”, nr 39), będącego ważnym głosem w dyskusji nad nowelizacją ustawy o szkolnictwie wyższym. Niestety, projekt ustawy raczej petryfikuje patologiczny stan szkolnictwa wyższego i nie stwarza nadziei na odrzucenie dziedzictwa komunizmu. Beton akademicki jest trudniejszy do rozkruszenia niż beton partyjny. Aby uzupełnić artykuł, warto jeszcze dodać główną tezę wystąpienia Senatu UJ z dnia 24 maja 2000 r., obarczającego władze RP odpowiedzialnością za „niebezpieczne osłabienie tempa pracy naukowej oraz rozwoju młodszej kadry naukowej, obniżenie poziomu nauczania w szkołach wyższych, nadszarpnięcie więzi kadry nauczającej ze studiującą młodzieżą”. Członkowie Senatu ani słowem nie wspomnieli, że przestrzegając „prawa” z okresu stanu wojennego (ustawa z 1982 r. pozwala na skazywanie na śmierć zawodową niewygodnych nauczycieli akademickich przez anonimowe komisje, bez szansy obrony przed jakąkolwiek instancją), sam jest winien obecnej sytuacji uczelni. No cóż, jak pisze pani Agnieszka Filas, widmo komunizmu nadal krąży nad polskimi szkołami wyższymi.

JÓZEF WIECZOREK
Kraków

Tygodnik „Wprost”, Nr 931 (01 października 2000)

Nauka i pieniądze

Nauka i pieniądze

List Józefa Wieczorka

Tygodnik Powszechny 2006-07-04

Prof. Edmund Wnuk-Lipiński ma rację pisząc w tekście „Nauka jako fanaberia” („TP” nr 25/06), że rząd, poza pomysłem wprowadzenia niekorzystnych dla środowiska akademickiego zmian podatkowych, niczego innego w sprawie reformowania nauki w Polsce nie zaproponował. Warto przypomnieć, że premier Kazimierz Marcinkiewicz podczas spotkania ze środowiskiem akademickim w Krakowie w styczniu tego roku postulował: „Konieczne są radykalne zmiany w szkolnictwie wyższym, bo inaczej nakłady na oświatę i naukę będą nadal marnotrawione”.

Obniżenie kosztów uzyskania przychodów jest według mnie posunięciem zasadnym, ale bez innych reform nie doprowadzi do zmian na lepsze, o ile w ogóle zostanie przeprowadzone ze względu na opór środowiska akademickiego. Zgadzam się z prof. Zytą Gilowską, że obecny stan rzeczy, kiedy trudno jednoznacznie określić, co jest księgowane po stronie wydatków na naukę, jest patologią (jeżeli nie osiągnięto przychodu albo nie jest on jawny, koszt jego uzyskania winien chyba być zerowy, a nie 50-proc.). Nauka w Polsce potrzebuje dużo większych nakładów, ale inwestowanie w nią bez wcześniejszych zmian systemowych zakończyłoby się jedynie marnotrawstwem. Dlatego też, to przede wszystkim naukowcy powinni zaproponować zmiany w nauce i edukacji, i o ich realizację walczyć, np. zabiegając o wprowadzenie w życie Europejskiej Karty Naukowca, która nakłada obowiązek sukcesywnego ujawniania dorobku naukowego, organizowania rzeczywistych konkursów na obsadzanie etatów akademickich, tworzenia przyjaznych warunków dla mobilności naukowców, aby obecny wzorzec kariery akademickiej – od studenta do rektora na tej samej uczelni – nie był już możliwy. Konieczna jest też społeczna dyskusja nad gruntowną reformą systemu nauki i ograniczenia patologii osłabiających potencjał polskiego społeczeństwa.

JÓZEF WIECZOREK, prezes Fundacji „Niezależne Forum Akademickie”, Kraków

LISTY „Rzecznik odchodzi z fundacji”

 LISTY „Rzecznik odchodzi z fundacji”

Bardzo słusznie postąpił rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski, rezygnując z funkcji wiceprzewodniczącego Fundacji PZU („Rzecznik odchodzi z fundacji”, „Rz” 196, 23.08.2006 r.) natychmiast po publikacjach „Rz”. Trochę jednak dziwi uzasadnienie., że postąpiono tak, aby „uciąć niepotrzebne dyskusje” i nie „przysporzyć szkody fundacji”. Szkoda też, że przy okazji konstytucjonaliści nie wypowiedzieli się w sprawie konfliktu interesów gwarantowanego w ustawie zasadniczej, w art. 209. ust. 2.: „Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych„. W przypadku gdy r.p.o. zajmuje równocześnie stanowisko profesora uczelni, co się zdarzało byłym rzecznikom, prawa obywateli pokrzywdzonych przez rektora uczelni (zarazem przełożonego r.p.o.) do szukania pomocy u r.p.o. stają się jedynie iluzoryczne.

Józef Wieczorek, prezes Fundacji Niezależne Forum Akademickie, Kraków

Rzeczpospolita, 25.08.2006